ΑΥΧΕΝΑΛΓΙΑ - ΑΥΧΕΝΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ

ΑΥΧΕΝΑΛΓΙΑ - ΑΥΧΕΝΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ

Ο αυχένας αποτελεί το τμήμα του σώματος που ενώνει τον κορμό με το κεφάλι.  Η αυχενική μοίρα της σπονδυλικής στήλης αποτελείται από επτά σπονδύλους και αποτελεί το πιο ευκίνητο τμήμα αυτής.  Ισχυρές συνδεσμικές και μυϊκές δομές προσφύονται στους σπονδύλους δημιουργώντας μια ισχυρή ανατομική δομή τέτοια ώστε να μπορεί να ανταποκριθεί στις εξαιρετικά μεγάλες απαιτήσεις της περιοχής κατά τη διάρκεια της ζωής του ανθρώπου.


Φυσιολογική ακτινολογική απεικόνηση της αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης

Η αυχεναλγία δεν αποτελεί νόσημα αλλά μια κλινική οντότητα που περιγράφει ουσιαστικά το σύμπτωμα δηλαδή το ΄άλγος του αυχένα΄ και πρέπει να γίνει η απαραίτητη διερεύνηση για την διαπίστωση των αιτιών του πόνου.

Επίσης ο όρος αυχενικό σύνδρομο περιγράφει μια σειρά κλινικών καταστάσεων που απασχολούν τον ασθενή δίχως όμως και αυτός ο όρος να υποδηλώνει την αιτιολογία του προβλήματος.
Για να υπάρξει μια αποτελεσματική θεραπευτική προσέγγιση από την πλευρά του θεράποντα Ορθοπαιδικού πρέπει πρωταρχικά να τεθεί με σαφήνεια η διάγνωση, η αιτία δηλαδή του εκάστοτε προβλήματος.  Δίχως την ακριβής ταυτοποίηση του προβλήματος δεν θα υπάρξει και ουσιαστική θεραπεία του ασθενούς.

ΑΙΤΙΑ


Normal disc = φυσιολογικός μεσοσπονδύλιος δίσκος
Degenerated disc = εκφυλισμένος μεσοσπονδύλιος δίσκος
Bulging disc = προπίπτων μεσοσπονδύλιος δίσκος
Herniated disc = κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου
Thinning disc = μεσοσπονδύλιος δίσκος με μείωση του πάχους του
Osteophyte formation = οστεοφυτα

ΜYIKA AITIA
Τα μυϊκά αίτια αποτελούν τη συχνότερη αιτία πόνου στον αυχένα στις νεανικές ηλικίες.  Η πολύωρη ενασχόληση του ατόμου με τον ηλεκτρονικό υπολογιστή και πολλές φορές σε λάθος στάση της κεφαλής και του αυχένα αποτελούν την κύρια αιτία ανάπτυξης μυϊκών σπασμών στου μυς του αυχένα (τραπεζοειδής μύες, βραχύς παρασπονδυλικούς μύες κλπ) και έμμεσα προκαλούν ευθειασμό της αυχενικής μοίρας, απώλεια δηλαδή της φυσιολογικής θέσης λόρδωσης του αυχένα.  Το αποτέλεσμα αυτών είναι η πρόκληση πόνου που τις περισσότερες φορές έχει χρόνιο χαρακτήρα.

Στα μυϊκά αίτια συμπεριλαμβάνεται και το μυϊκό ραιβόκρανο, κλινική οντότητα κατά την οποία παρατηρείται έντονος σπασμός των μυϊκών ομάδων (στερνοκλειδομαστοειδής μυς), από τη μία μόνον μεριά του αυχένα δίχως ο ασθενής να μπορεί να στρέψει το κεφάλι του λόγω του έντονου άλγους.  Η κατάσταση αυτή είναι καλοήθης και παροδική και με κατάλληλη αντιμετώπιση υποχωρεί στις επόμενες 7-10 ημέρες.


Η παρατεταμένη λάθος στάση του σώματος και του αυχένα κατά τη διάρκεια της εργασίας στον υπολογιστή ή το γραφείο αποτελεί πρωταρχική αιτία πόνου στον αυχένα


Αριστερα: η κακή στάση του σώματος και οι ροπές των δυνάμεων που ασκούνται στου σπονδύλους
Δεξιά: η σωστή στάση του σώματος.  Παρατηρούμε τις ροπές των δυνάμεων που ασκούνται στους σπονδύλους είναι ακριβώς αντίθετες σε σχέση με την λανθασμένη στάση.
Αυτό σημαίνει ότι η παρατεταμένη και μακροχρόνια υιοθέτηση λάθος στάσης του σώματος ιδιαίτερα κατά την διάρκεια της εργασίας διαταράσσει την εμβιομηχανική της σπονδυλικής στήλης εξ ολοκλήρου



Η κακή στάση του σώματος και της κεφαλής προκαλεί μετατόπιση του κέντρου βάρους προς τα μπροστά το οποίο σε μακροχρόνια βάση αποτελεί και την αιτία του προβλήματος του αυχένα


Ο αυχένας μπορεί να παρομοιαστεί με τον ανυψωτικό γερανό υποδηλώνοντας με τον τρόπο αυτό το μέγεθος των φορτίων που εξαναγκάζεται να σηκώσει σε περίπτωση λανθασμένης στάσης αυτού


Ευθειασμός των σπονδύλων του αυχένα λόγω χρόνιου μυϊκού σπασμού

Ευθειασμός και αναστροφή της αυχενικής λόρδωσης με στένωση του σπονδυλικού σωλήνα. Ο πόνος είναι το κυρίαρχο σύμπτωμα

ΑΙΤΙΑ ΠΟΥ ΟΦΕΙΛΟΝΤΑΙ ΣΤΟΥΣ ΣΠΟΝΔΥΛΟΥΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΜΕΣΟΣΠΟΝΔΥΛΙΟΥΣ ΔΙΣΚΟΥΣ

Τα αίτια που αφορούν στους μεσοσπονδύλιους δίσκους εμφανίζονται σε όλες τις ηλικίες με μια αυξανόμενη τάση στις μεγαλύτερες ηλικίες.  Όπως και στην οσφυική χώρα έτσι και στην αυχενική ανάμεσα στους σπονδύλους υπάρχουν οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι οι οποίοι λειτουργούν ως το αντικραδασμικό σύστημα της σπονδυλικής στήλης και λόγω της αυξημένης εν γένει κινητικότητας προστατεύουν τις ευγενείς δομές όπως ο νωτιαίος μυελός και τα νευρικά στελέχη τα οποία εξέρχονται από αυτήν. 

Η κήλη του μεσοσπονδυλίου δίσκου στον αυχένα δημιουργείται συνήθως

  • από παρατεταμένα μικρά φορτία που ασκούνται με λάθος τρόπο επάνω σε αυτόν (συνηθέστερη αιτία).
  • ή από πολύ μεγάλο φορτίο όπως απότομη εφαρμογή μεγάλων δυνάμεων πχ σε τροχαίο ατύχημα,  αθλητική κάκωση ή από προσπάθεια στήριξης φορτίου στο κεφάλι ή στον αυχένα.

Μετά την ηλικία των 40 ετών ο μεσοσπονδύλιος δίσκος χάνει σταδιακά το ύψος του με αποτέλεσμα το μεσοδιάστημα μεταξύ των παρακείμενων σπονδύλων μα ελαττώνεται δημιουργώντας με τον τρόπο αυτό stress στις αρθρώσεις μεταξύ των σπονδύλων και συνθήκες ανάπτυξης οστεοφύτων και σπονδυλαρθρίτιδας η οποία αποτελεί άλλη μια αιτία αυχεναλγίας.


Κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου η οποία πιέζει την αριστερή νευρική ρίζα (compressed nerve root)


Μαγνητική τομογραφία (οβελιαία διατομή), που απεικονίζει πολλαπλές κήλες μεσοσπονδυλίου δίσκου (κόκκινος κύκλος) , οι οποίες πιέζουν τα νευρικά στοιχεία


Μαγνητική τομογραφία (εγκάρσια διατομή), που απεικονίζει την πίεση που δέχεται ο νωτιαίος μυελός από πρόπτωση του μεσοσπονδυλίου δίσκου
 

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Τα συμπτώματα που έχει ο ασθενής μπορεί να είναι ήπια και καλά ανεκτά ως και πολύ έντονα και ανυπόφορα.  Μπορεί να διαρκέσουν από λίγες ημέρες ως και αρκετές εβδομάδες και μήνες.  Μπορεί να εμφανίζονται τοπικά στον αυχένα ή να αντανακλούν στον ώμο, στην ωμοπλάτη ή και σε όλο τα άνω άκρο. Ο ασθενής μπορεί να αναφέρει πόνο κατά τη διάρκεια συγκεκριμένων ανατομικών κινήσεων, πόνο ηρεμίας ή ακόμα και πόνο τις βραδινές ώρες γεγονός που δεν του επιτρέπει να κοιμηθεί.
Επίσης η εμφάνιση μουδιάσματος ή αίσθημα καύσους άλλοτε άλλης κατανομής όπως στην ωμοπλάτη ή στο χέρι συμπληρώνει την κλινική συμπτωματολογία του ασθενούς. Η κεφαλαλγία αποτελεί τέλος άλλη μια κλινική οντότητα που μπορεί να οφείλεται σε προβλήματα στον αυχένα.

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

Η κλινική εξέταση που γίνεται από το Ορθοπαιδικό χειρουργό θα καταγράψει την  κατάσταση των μυϊκών ομάδων

  • ύπαρξη σπασμού,
  • επώδυνη πίεση,
  • εύρος κίνησης του αυχένα,
  • αισθητικότητα,
  • τενόντια αντανακλαστικά άνω άκρων (δικέφαλου, τρικέφαλου, κερκιδικού)
  • έλεγχος μυϊκής ισχύος και τροφικότητα των μυϊκών ομάδων του πάσχοντος άνω άκρου σε σύγκριση με το υγιές,
  • διερεύνηση αντανάκλασης του πόνου στο άνω άκρου ή στο κεφάλι (κεφαλαλγία τάσεως) 

Ο ακτινολογικός έλεγχος του αυχένα θα δώσει πληροφορίες στον Ορθοπαιδικό όσον αφορά στην κατάσταση των οστικών δομών – σπόνδυλοι και τις σχέσεις αυτών με τους μεσοσπονδύλιους δίσκους –στενώσεις.  Επίσης αξιολογείται και η φυσιολογική λόρδωση της αυχενικής μοίρας ή η ύπαρξη ευθειασμού αυτής.


Ακτινογραφία του αυχένα:  Ευθειασμός της αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης.

Μαγνητική τομογραφία στον αυχένα η οποία απεικονίζει τον έντονο ευθειασμό που συμβαίνει σε γυναίκα 36 ετών.  Η ασθενής αναφέρει επίμονες αυχεναλγίες. 


Ακτινογραφία του αυχένα: σπονδυλοαρθροπάθεια της αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης με εμφάνιση οστεοφύτων, διαταραχή του σχήματος, μείωση των μεσοσπονδύλιων διαστημάτων σε ασθενή ηλικίας 76 ετών

Η αξονική και η μαγνητική τομογραφία αποτελούν σύγχρονες διαγνωστικές μεθόδους οι οποίες δίνουν ιδιαίτερα λεπτομερής ανατομικές πληροφορίες στον γιατρό για την διερεύνηση της αιτίας του προβλήματος.


Αξονική τομογραφία με τρισδιάστατη ανακατασκευή παρέχει εξαιρετικές πληροφορίες για την δομή της σπονδυλικής στήλης στον χώρο.


Μαγνητική τομογραφία (οβελιαία διατομή): μεγάλη κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου (κόκκινος κύκλος),που πιέζει τον νωτιαίο μυελό προκαλώντας έντονο πόνο στον ασθενή που αντανακλά στο άνω άκρο


Μαγνητική τομογραφία (εγκάρσια διατομή): μεγάλη κήλη του μεσοσπονδυλίου δίσκου που πιέζει την εξερχόμενη νευρική ρίζα αριστερά

Το ηλεκτρομυογράφημα των άνω άκρων αποτελεί μερικές φορές ένα απαραίτητο διαγνωστικό μέσο για την αξιολόγηση της κατάστασης των νεύρων καθώς και την διερεύνηση της αιτίας του πόνου.  Η εξέταση γίνεται από εξειδικευμένο νευρολόγο.
 

ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ: 

Αφού πρωταρχικώς καθοριστεί με ακρίβεια η διάγνωση της πάθησης του ασθενούς ο θεράπων Ορθοπαιδικός θα σχεδιάσει το θεραπευτικό πλάνο για την αντιμετώπιση του προβλήματος.

ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

Η φαρμακευτική αγωγή αποτελεί το πρώτο μέτρο για την αντιμετώπιση του πόνου και τη λύση του τυχόν υπάρχοντος μυϊκού σπασμού.  Τα αντιφλεγμονώδη μη στεροειδή φάρμακα και τα μυοχαλαρωτικά αποτέλεσαν για πολλά χρόνια τη μοναδική φαρμακευτική επιλογή.  Τα τελευταία χρόνια αναπτύχθηκαν νέες φαρμακευτικές ομάδες οι οποίες αντιμετωπίζουν το πρόβλημα του πόνου που προέρχεται από πίεση των νευρικών στελεχών όπως έχουμε στην κήλη του μεσοσπονδυλίου δίσκου,  με διαφορετικό τρόπο από ότι τα αντιφλεγμονώδη δίχως να έχουν επιπτώσεις στην αρτηριακή πίεση, στο γαστρεντερικό σύστημα και στα νεφρά.  Ο ασθενής μπορεί να τα λάβει για μακρό χρονικό διάστημα και η δοσολογία εξατομικεύεται ανάλογα με τις ανάγκες του ασθενούς.
Σε μερικές περιπτώσεις η χρήση κορτιζόνης θεωρείται απαραίτητη και μπορεί να συνδυαστεί με τα φάρμακα της νέας γενεάς.

 
ΝΑΡΘΗΚΕΣ – ΚΟΛΛΑΡΑ

Οι αυχενικοί νάρθηκες – κηδεμόνες, χωρίζονται στους μαλακούς (κατασκευασμένοι από μαλακά υλικά όπως το αφρολέξ) και στους σκληρούς.
Η σημερινή παγκόσμια τάση είναι η αντικατάσταση των μαλακών ναρθήκων από τους σκληρούς τύπου Minerva, Philadelphia, ή Miami, διότι προσφέρουν καλύτερη σταθεροποίηση του αυχένα έχοντας καλύτερο λειτουργικό αποτέλεσμα.  Βέβαια η χρήση τους από τους ασθενείς δεν είναι ιδιαίτερα ευχάριστη και γι αυτό τον λόγο ακόμα και σήμερα επιλέγουν τον μαλακό αυχενικό κηδεμόνα.  Η χρήση του κηδεμόνα δεν πρέπει να ξεπερνά τις 10-15 ημέρες και τις ημέρες αυτές πρέπει να εφαρμόζεται σε 24ωρη βάση (και στον ύπνο αν βέβαια είναι ανεκτό).
Σε περίπτωση που αφαιρείται κατά τις νυχτερινές ώρες συνίσταται η χρήση ειδικού ανατομικού μαξιλαριού από υλικό memory.   


Η εφαρμογή σκληρού κολάρου (σκληρός αυχενικός κηδεμόνας) αποτελεί την σωστότερη λύση για την ακινητοποίηση του αυχένα


Ο μαλακός αυχενικός κηδεμόνας είναι περισσότερο ανεκτός στα παιδία
 

ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η φυσικοθεραπεία αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της θεραπευτικής προσέγγισης του ασθενούς με προβλήματα στον αυχένα.  Μετά το πέρας της οξείας φάσης του έντονου πόνου ο φυσικοθεραπευτής εφαρμόζοντας φυσικά μέσα, πχ ηπερήχους, ηλεκτροθεραπεία – TENS- , κινησιοθεραπεία και χειρομάλαξη καθώς επίσης και εξειδικευμένες θεραπευτικές τεχνικές βοηθά τον ασθενή για την πλήρη αποθεραπεία του.
 
Σε περίπτωση που τα συμπτώματα του ασθενούς παραμένουν επί μακρό χρονικό διάστημα ή έχουν επιδεινούμενο χαρακτήρα παρά τα προαναφερόμενα μέτρα τότε η χειρουργική αντιμετώπιση αποτελεί την λύση του προβλήματος.
 

ΠΡΟΛΗΨΗ

Η πρόληψη ενός προβλήματος είναι πολύ ευκολότερη από την αντιμετώπιση του προβλήματος τις περισσότερες φορές.  Η συμμετοχή του ατόμου στην πρόληψη είναι καθοριστική λαμβάνοντας σειρά μέτρων στην καθημερινότητά του.

Η συστηματική σωματική άσκηση –pilates, ορθοσωμική, yoga- από εξειδικευμένο γυμναστή αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο για την υγεία της σπονδυλικής μας στήλης και όχι μόνον αυτής.  Ένα πρόγραμμα δύο φορές της εβδομάδα είναι μια καλή πρόταση.  Η αποφυγή ασκήσεων τύπου aerobic οι οποίες περιλαμβάνουν έντονους κραδασμούς θα προστατεύσει το άτομο με προβλήματα στην σπονδυλική στήλη.
Η παθητική γυμναστική με κραδασμούς σε πλατφόρμες δόνησης αποτελούν απόλυτη αντένδειξη σε άτομα με κήλες μεσοσπονδυλίου δίσκου οπουδήποτε στη σπονδυλική στήλη (αυχένας, οσφύ).
Ένα πρόγραμμα αερόβιας γυμναστικής ασφαλές αποτελεί το στατικό ποδήλατο με στήριξη της πλάτης, το ελλειπτικό μηχάνημα αλλά και ο κυλιόμενος διάδρομος υπό μορφή βάδισης (αργής και γρήγορης)

Η άσκηση με αντιστάσεις (όργανα, λάστιχα ή ελαφρά βάρη) δεν αποτελούν αντένδειξη αρκεί να γίνονται υπό σωστή καθοδήγηση και δίχως τάσεις υπερβολής.
Τα άτομα που το επάγγελμά τους απαιτεί πολλές ώρες σε καρέκλα (χειριστής υπολογιστών, γραμματείς, γραφίστες κλπ), πρέπει ανά τακτά χρονικά διαστήματα σηκώνονται και να κάνουν ανατομικές κινήσεις στον αυχένα και στους ώμους των.

Η σωστή υποστήριξη της οσφύος (μέσης) με ειδικό μαξιλάρι, κατά την διάρκεια της καθιστικής θέσης εξασφαλίζει και την σωστή θέση του αυχένα.


Η σωστή υποστήριξη της οσφυϊκής χώρας (μέσης) αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο για την σωστή επανατοποθέτηση του κορμού και της σπονδυλικής στήλης διορθώνοντας αυτόματα και την κακή στάση του αυχένα

Η χρήση ανατομικού μαξιλαριού στον ύπνο  κατασκευασμένο από υλικό memory foam, προστατεύει τον αυχένα από την κακή στάση που τυχόν μπορεί να λάβει ο αυχένας κατά τη διάρκεια του ύπνου.

Η φυσικοθεραπεία λαμβάνει και προληπτικό ρόλο ειδικά σε ασθενείς με γνωστό πρόβλημα στον αυχένα και συστήνεται να γίνεται δύο φορές τον χρόνο έτσι ώστε να μειωθούν σημαντικά οι πιθανότητες εμφάνισης έντονων συμπτωμάτων.

 

Arthro Heal Clinic, www.arthrohealclinic.gr link image