ΑΥΧΕΝΑΛΓΙΑ - ΑΥΧΕΝΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ

Ο αυχένας αποτελεί το τμήμα του σώματος που ενώνει τον κορμό με το κεφάλι.  Η αυχενική μοίρα της σπονδυλικής στήλης αποτελείται από επτά σπονδύλους και αποτελεί το πιο ευκίνητο τμήμα αυτής.  Ισχυρές συνδεσμικές και μυϊκές δομές προσφύονται στους σπονδύλους δημιουργώντας μια ισχυρή ανατομική δομή τέτοια ώστε να μπορεί να ανταποκριθεί στις εξαιρετικά μεγάλες απαιτήσεις της περιοχής κατά τη διάρκεια της ζωής του ανθρώπου.

Φυσιολογική ακτινολογική απεικόνηση της αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης

Η αυχεναλγία δεν αποτελεί νόσημα αλλά μια κλινική οντότητα που περιγράφει ουσιαστικά το σύμπτωμα δηλαδή το ΄άλγος του αυχένα΄ και πρέπει να γίνει η απαραίτητη διερεύνηση για την διαπίστωση των αιτιών του πόνου.

Επίσης ο όρος αυχενικό σύνδρομο περιγράφει μια σειρά κλινικών καταστάσεων που απασχολούν τον ασθενή δίχως όμως και αυτός ο όρος να υποδηλώνει την αιτιολογία του προβλήματος.
Για να υπάρξει μια αποτελεσματική θεραπευτική προσέγγιση από την πλευρά του θεράποντα Ορθοπαιδικού πρέπει πρωταρχικά να τεθεί με σαφήνεια η διάγνωση, η αιτία δηλαδή του εκάστοτε προβλήματος.  Δίχως την ακριβής ταυτοποίηση του προβλήματος δεν θα υπάρξει και ουσιαστική θεραπεία του ασθενούς.

ΑΙΤΙΑ

Normal disc = φυσιολογικός μεσοσπονδύλιος δίσκος
Degenerated disc = εκφυλισμένος μεσοσπονδύλιος δίσκος
Bulging disc = προπίπτων μεσοσπονδύλιος δίσκος
Herniated disc = κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου
Thinning disc = μεσοσπονδύλιος δίσκος με μείωση του πάχους του
Osteophyte formation = οστεοφυτα

ΜYIKA AITIA
Τα μυϊκά αίτια αποτελούν τη συχνότερη αιτία πόνου στον αυχένα στις νεανικές ηλικίες.  Η πολύωρη ενασχόληση του ατόμου με τον ηλεκτρονικό υπολογιστή και πολλές φορές σε λάθος στάση της κεφαλής και του αυχένα αποτελούν την κύρια αιτία ανάπτυξης μυϊκών σπασμών στου μυς του αυχένα (τραπεζοειδής μύες, βραχύς παρασπονδυλικούς μύες κλπ) και έμμεσα προκαλούν ευθειασμό της αυχενικής μοίρας, απώλεια δηλαδή της φυσιολογικής θέσης λόρδωσης του αυχένα.  Το αποτέλεσμα αυτών είναι η πρόκληση πόνου που τις περισσότερες φορές έχει χρόνιο χαρακτήρα.

Στα μυϊκά αίτια συμπεριλαμβάνεται και το μυϊκό ραιβόκρανο, κλινική οντότητα κατά την οποία παρατηρείται έντονος σπασμός των μυϊκών ομάδων (στερνοκλειδομαστοειδής μυς), από τη μία μόνον μεριά του αυχένα δίχως ο ασθενής να μπορεί να στρέψει το κεφάλι του λόγω του έντονου άλγους.  Η κατάσταση αυτή είναι καλοήθης και παροδική και με κατάλληλη αντιμετώπιση υποχωρεί στις επόμενες 7-10 ημέρες.

Η παρατεταμένη λάθος στάση του σώματος και του αυχένα κατά τη διάρκεια της εργασίας στον υπολογιστή ή το γραφείο αποτελεί πρωταρχική αιτία πόνου στον αυχένα

Αριστερα: η κακή στάση του σώματος και οι ροπές των δυνάμεων που ασκούνται στου σπονδύλους
Δεξιά: η σωστή στάση του σώματος.  Παρατηρούμε τις ροπές των δυνάμεων που ασκούνται στους σπονδύλους είναι ακριβώς αντίθετες σε σχέση με την λανθασμένη στάση.
Αυτό σημαίνει ότι η παρατεταμένη και μακροχρόνια υιοθέτηση λάθος στάσης του σώματος ιδιαίτερα κατά την διάρκεια της εργασίας διαταράσσει την εμβιομηχανική της σπονδυλικής στήλης εξ ολοκλήρου

Η κακή στάση του σώματος και της κεφαλής προκαλεί μετατόπιση του κέντρου βάρους προς τα μπροστά το οποίο σε μακροχρόνια βάση αποτελεί και την αιτία του προβλήματος του αυχένα

Ο αυχένας μπορεί να παρομοιαστεί με τον ανυψωτικό γερανό υποδηλώνοντας με τον τρόπο αυτό το μέγεθος των φορτίων που εξαναγκάζεται να σηκώσει σε περίπτωση λανθασμένης στάσης αυτού

Ευθειασμός των σπονδύλων του αυχένα λόγω χρόνιου μυϊκού σπασμού

Ευθειασμός και αναστροφή της αυχενικής λόρδωσης με στένωση του σπονδυλικού σωλήνα. Ο πόνος είναι το κυρίαρχο σύμπτωμα

ΑΙΤΙΑ ΠΟΥ ΟΦΕΙΛΟΝΤΑΙ ΣΤΟΥΣ ΣΠΟΝΔΥΛΟΥΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΜΕΣΟΣΠΟΝΔΥΛΙΟΥΣ ΔΙΣΚΟΥΣ

Τα αίτια που αφορούν στους μεσοσπονδύλιους δίσκους εμφανίζονται σε όλες τις ηλικίες με μια αυξανόμενη τάση στις μεγαλύτερες ηλικίες.  Όπως και στην οσφυική χώρα έτσι και στην αυχενική ανάμεσα στους σπονδύλους υπάρχουν οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι οι οποίοι λειτουργούν ως το αντικραδασμικό σύστημα της σπονδυλικής στήλης και λόγω της αυξημένης εν γένει κινητικότητας προστατεύουν τις ευγενείς δομές όπως ο νωτιαίος μυελός και τα νευρικά στελέχη τα οποία εξέρχονται από αυτήν. 

Η κήλη του μεσοσπονδυλίου δίσκου στον αυχένα δημιουργείται συνήθως

• από παρατεταμένα μικρά φορτία που ασκούνται με λάθος τρόπο επάνω σε αυτόν (συνηθέστερη αιτία).
• ή από πολύ μεγάλο φορτίο όπως απότομη εφαρμογή μεγάλων δυνάμεων πχ σε τροχαίο ατύχημα,  αθλητική κάκωση ή από προσπάθεια στήριξης φορτίου στο κεφάλι ή στον αυχένα.

Μετά την ηλικία των 40 ετών ο μεσοσπονδύλιος δίσκος χάνει σταδιακά το ύψος του με αποτέλεσμα το μεσοδιάστημα μεταξύ των παρακείμενων σπονδύλων μα ελαττώνεται δημιουργώντας με τον τρόπο αυτό stress στις αρθρώσεις μεταξύ των σπονδύλων και συνθήκες ανάπτυξης οστεοφύτων και σπονδυλαρθρίτιδας η οποία αποτελεί άλλη μια αιτία αυχεναλγίας.

Κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου η οποία πιέζει την αριστερή νευρική ρίζα (compressed nerve root)

Μαγνητική τομογραφία (οβελιαία διατομή), που απεικονίζει πολλαπλές κήλες μεσοσπονδυλίου δίσκου (κόκκινος κύκλος) , οι οποίες πιέζουν τα νευρικά στοιχεία

Μαγνητική τομογραφία (εγκάρσια διατομή), που απεικονίζει την πίεση που δέχεται ο νωτιαίος μυελός από πρόπτωση του μεσοσπονδυλίου δίσκου
 

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Τα συμπτώματα που έχει ο ασθενής μπορεί να είναι ήπια και καλά ανεκτά ως και πολύ έντονα και ανυπόφορα.  Μπορεί να διαρκέσουν από λίγες ημέρες ως και αρκετές εβδομάδες και μήνες.  Μπορεί να εμφανίζονται τοπικά στον αυχένα ή να αντανακλούν στον ώμο, στην ωμοπλάτη ή και σε όλο τα άνω άκρο. Ο ασθενής μπορεί να αναφέρει πόνο κατά τη διάρκεια συγκεκριμένων ανατομικών κινήσεων, πόνο ηρεμίας ή ακόμα και πόνο τις βραδινές ώρες γεγονός που δεν του επιτρέπει να κοιμηθεί.
Επίσης η εμφάνιση μουδιάσματος ή αίσθημα καύσους άλλοτε άλλης κατανομής όπως στην ωμοπλάτη ή στο χέρι συμπληρώνει την κλινική συμπτωματολογία του ασθενούς. Η κεφαλαλγία αποτελεί τέλος άλλη μια κλινική οντότητα που μπορεί να οφείλεται σε προβλήματα στον αυχένα.

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

Η κλινική εξέταση που γίνεται από το Ορθοπαιδικό χειρουργό θα καταγράψει την  κατάσταση των μυϊκών ομάδων

• ύπαρξη σπασμού,
• επώδυνη πίεση,
• εύρος κίνησης του αυχένα,
• αισθητικότητα,
• τενόντια αντανακλαστικά άνω άκρων (δικέφαλου, τρικέφαλου, κερκιδικού)
• έλεγχος μυϊκής ισχύος και τροφικότητα των μυϊκών ομάδων του πάσχοντος άνω άκρου σε σύγκριση με το υγιές,
• διερεύνηση αντανάκλασης του πόνου στο άνω άκρου ή στο κεφάλι (κεφαλαλγία τάσεως) 

Ο ακτινολογικός έλεγχος του αυχένα θα δώσει πληροφορίες στον Ορθοπαιδικό όσον αφορά στην κατάσταση των οστικών δομών – σπόνδυλοι και τις σχέσεις αυτών με τους μεσοσπονδύλιους δίσκους –στενώσεις.  Επίσης αξιολογείται και η φυσιολογική λόρδωση της αυχενικής μοίρας ή η ύπαρξη ευθειασμού αυτής.

Ακτινογραφία του αυχένα:  Ευθειασμός της αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης.

Μαγνητική τομογραφία στον αυχένα η οποία απεικονίζει τον έντονο ευθειασμό που συμβαίνει σε γυναίκα 36 ετών.  Η ασθενής αναφέρει επίμονες αυχεναλγίες. 

Ακτινογραφία του αυχένα: σπονδυλοαρθροπάθεια της αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης με εμφάνιση οστεοφύτων, διαταραχή του σχήματος, μείωση των μεσοσπονδύλιων διαστημάτων σε ασθενή ηλικίας 76 ετών

Η αξονική και η μαγνητική τομογραφία αποτελούν σύγχρονες διαγνωστικές μεθόδους οι οποίες δίνουν ιδιαίτερα λεπτομερής ανατομικές πληροφορίες στον γιατρό για την διερεύνηση της αιτίας του προβλήματος.

Αξονική τομογραφία με τρισδιάστατη ανακατασκευή παρέχει εξαιρετικές πληροφορίες για την δομή της σπονδυλικής στήλης στον χώρο.

Μαγνητική τομογραφία (οβελιαία διατομή): μεγάλη κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου (κόκκινος κύκλος),που πιέζει τον νωτιαίο μυελό προκαλώντας έντονο πόνο στον ασθενή που αντανακλά στο άνω άκρο

Μαγνητική τομογραφία (εγκάρσια διατομή): μεγάλη κήλη του μεσοσπονδυλίου δίσκου που πιέζει την εξερχόμενη νευρική ρίζα αριστερά

Το ηλεκτρομυογράφημα των άνω άκρων αποτελεί μερικές φορές ένα απαραίτητο διαγνωστικό μέσο για την αξιολόγηση της κατάστασης των νεύρων καθώς και την διερεύνηση της αιτίας του πόνου.  Η εξέταση γίνεται από εξειδικευμένο νευρολόγο.