ΠΛΑΤΥΠΟΔΙΑ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ
Ο όρος πλατυποδία χρησιμοποιείται για να περιγράψει την κατάσταση εκείνη κατά την οποία το έσω χείλος του ποδιού (έσω τόξο του ποδιού) ακουμπά και πιέζει το έδαφος. Συνήθως τα παιδιά από την στιγμή που στέκονται στην όρθια στάση και κάνουν τα πρώτα τους βήματα, δεν εμφανίζουν την ποδική καμάρα στα πόδια τους γεγονός που προβληματίζει τους περισσότερους γονείς. Η κλινική οντότητα αυτή ονομάζεται ΄χαλαρή πλατυποδία΄και αποτελεί μια φυσιολογική κατάσταση για τις ηλικίες αυτές. Συχνά συνοδεύεται και από μια στροφή της πτέρνας προς τα έξω και ονομάζεται βλαισοπλατυποδία.
Η πράσινη γραμμή αναδεικνύει τη φυσιολογική ποδική καμάρα (πάνω), ενώ η κόκκινη γραμμή είναι ευθεία υποδηλώνοντας την πλατυποδία (κάτω)
Πλατυποδία σε αγόρι 11 ετών. Η ποδική καμάρα δεν υπάρχει
Η πλατυποδία συνδυάζεται μερικές φορές και με την κλίση της πτέρνας προς τα έξω και ονομάζεται βλαισοπλατυποδία (δεξιά εικόνα)
Οι πτέρνες αρχίζουν να έχουν κλίση προς τα έξω. Βλαισοπλατυποδία
Τύποι πλατυποδίας
- Χαλαρή πλατυποδία
- Χαλαρή πλατυποδία σε συνδυασμό με βραχύ Αχίλλειο τένοντα
- Δύσκαμπτη πλατυποδία
Η χαλαρή πλατυποδία αποτελεί το 2/3 του συνόλου της πλατυποδίας των ενηλίκων. Στα παιδιά παρουσιάζεται σε μεγαλύτερο ποσοστό και συνήθως δεν δημιουργεί κλινικά προβλήματα. Δεν προκαλεί πόνο και δεν επηρεάζει συνήθως τη συμμετοχή αυτών σε αθλητικές δραστηριότητες. Θεωρείται ότι ο τύπος αυτός της πλατυποδίας αποτελεί μια παραλλαγή του φυσιολογικού ποδιού και όχι μια παθολογική κλινική οντότητα.
Τα περισσότερα παιδιά γεννιούνται με μικρή ή καθόλου ποδική καμάρα. Οι μύες και οι αρθρώσεις της χαλαρής αυτής μορφής είναι φυσιολογικά και λειτουργούν αρμονικά.
Κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης του παιδιού τα μαλακά μόρια στο πόδι ωριμάζουν και ‘σφίγγουν΄, δημιουργώντας σταδιακά την ποδική καμάρα – συνήθως μετά την ηλικία των 5 ετών-.
Αν η πλατυποδία συνεχιστεί κατά την εφηβική ηλικία ή την ενήλικο ζωή, το άτομο μπορεί να αναφέρει άλγος στο πόδι.
Η χαλαρή πλατυποδία σε συνδυασμό με βραχύ (κοντό) Αχίλλειο τένοντα αποτελεί το 25% των περιπτώσεων σε ενήλικες και μικρότερο ποσοστό στα παιδιά και μπορεί να αποτελέσει αιτία δυσλειτουργίας του ποδιού. Η βάδιση μερικών παιδιών στις μύτες των ποδιών (περπάτημα μπαλαρίνας), η οποία συνεχίζεται για αρκετό καιρό μπορεί να είναι ένα κλινικό σημείο ύπαρξης βραχέως Αχίλλειου τένοντα και πρέπει να αξιολογηθεί από τον ειδικό Ορθοπαιδικό και όχι μόνον από τον Παιδίατρο.
Η δύσκαμπτη πλατυποδία αποτελεί την λιγότερο συχνή αιτία εμφάνισης πλατυποδίας στα παιδία και οφείλεται σε συνοστεώσεις των οσταρίων του ταρσού όπως μεταξύ της πτέρνας και του αστραγάλου (τα οστά παραμένουν ενωμένα και δεν διαχωρίζονται). Η συνοστέωση προκαλεί αυξημένη φόρτιση στις γειτονικές αρθρώσεις και δημιουργεί πόνο και πρώιμη φθορά. Τα συμπτώματα αυτά αναπτύσσονται στην εφηβική ηλικία ή και αργότερα.
Άλλα αίτια δύσκαμπτης πλατυποδίας είναι:
- συγγενής κάθετος αστράγαλος,
- νεανική ρευματοειδής αρθρίτιδα
- σηπτική αρθρίτιδα και η
- τραυματική αρθρίτιδα συνέπεια ενδαρθρικού κατάγματος στην υπαστραγαλική άρθρωση
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ
Η δημιουργία και η διατήρηση της ποδικής καμάρας καθορίζεται από το σχήμα των οστών και την εν γένει χαλαρότητα των συνδέσμων του ποδιού. Μερικά παιδιά γεννιούνται με χαλαρούς συνδέσμους στο σώμα δίχως αυτό να αποτελεί παθολογική οντότητα και έχει κληρονομική βάση. Στα παιδιά αυτά συναντάμε πολύ συχνά την χαλαρή βλαισοπλατυποδία.
Οι συνοστεώσεις στον ταρσό (μεσαίο τμήμα του ποδός) είναι συχνά οικογενείς, μπορεί να εμφανίζονται στο ένα ή και στα δύο πόδια και συμβαίνουν και στα δυο φύλα εξίσου.
Υπάρχουν σπάνιες μορφές πλατυποδίας που οφείλονται σε νευρολογικές παθήσεις του παιδιού όπως στην εγκεφαλική παράλυση, πολιομυελίτιδα, ή σε σύνδρομα όπως στο σύνδρομο Down, στο σύνδρομο Marfan στα οποία έχουμε παθολογική χαλαρότητα των συνδέσμων.
ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ
Ο ρόλος του Ορθοπαιδικού είναι να αναγνωρίσει την αιτία της πλατυποδίας στο παιδί. Η κλινική εξέταση για την διαπίστωση και τον διαχωρισμό της χαλαρής μορφής από την δύσκαμπτη μορφή ή την μορφή που συνδυάζει τον βραχύ Αχίλλειο τένοντα αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο για τον σχεδιασμό του θεραπευτικού πλάνου του παιδιού.
Σε περίπτωση που υπάρχει υπόνοια νευρολογικού νοσήματος το παιδί πρέπει να αξιολογείται από ειδικό παιδονευρολόγο - αναπτυξιολόγο
Η κλινική εξέταση του ποδιού βοηθά τον Ορθοπαιδικό να διαχωρίσει την χαλαρή ή τη δύσκαμπτη φύση της πλατυποδίας
Εικόνα χαλαρής πλατυποδίας με προεξοχή των μαλακών μορίων (βέλος)
Η κλίση της πτέρνας προς τα έξω διαπιστώνεται με της επισκόπηση του ατόμου από πίσω (βλαισή πτέρνα)
ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ
Οι απλές ακτινογραφίες του ποδιού με το παιδί σε όρθια θέση, να πατά τα πόδια στο έδαφος, θα δώσουν πληροφορίες στον Ορθοπαιδικό για τη κατάσταση του ποδιού και τη διερεύνηση ύπαρξης συνοστεώσεων.
Ο ακτινολογικός έλεγχος με το άτομο σε όρθια στάση, αναδεικνύει τη φύση και τη σοβαρότητα του προβλήματος
ΠΕΛΜΑΤΟΓΡΑΦΗΜΑ
Μετά την ηλικία των 4-5 ετών πρέπει να γίνει στο παιδί το πελματογράφημα - μηχανικό και ηλεκτρονικό στατικό και δυναμικό - για να λάβουμε τις πληροφορίες για τον τρόπο που φορτίζεται το πέλμα, τα σημεία πίεσης στην επιφάνεια του πέλματος καθώς και το πόσο πίεση ασκείται στα διάφορα σημεία του ποδιού (πτέρνα, κεφαλές μεταταρσίων κα). Το πελματογράφημα αποτελεί στην ηλικία αυτή και μια βάση δεδομένων (μέτρο), για την σύγκριση μελλοντικών εξετάσεων που θα κάνει το παιδί για να μπορέσει έτσι ο Ορθοπαιδικός να αξιολογήσει την πρόοδο της εκάστοτε θεραπευτικής προσέγγισης αν βέβαια χρειάζεται, ή την επιδείνωση της κλινικής εικόνας του μικρού ασθενή με το πέρας του χρόνου.
Το μηχανικό πελματογράφημα αποτελεί σήμερα ένα επιπρόσθετο μέτρο για τη λεπτομερή εξέταση του τρόπου ορθοστάτησης του παιδιού και τις παραμορφώσεις του πέλματός του.
Στατικό ηλεκτρονικό πελματογράφημα των ποδιών. Ο ηλεκτρονικός τάπητας είναι εφοδιασμένους με εκατοντάδες αισθητήρες πίεσης οι οποίοι μεταδίδουν τις πληροφορίες στον ηλεκτρονικό υπολογιστή
Δυναμικό πελματογράφημα κατά τη διάρκεια της βάδισης του παιδιού
Πελματογράφημα μηχανικό. Το πέλμα του παιδιού εμβυθίζεται σε αφρώδες υλικό
Μηχανικό πελματογράφημα το οποίο αναδεικνύει σοβαρή βλαισοπλατυποδία και στα δύο πόδια σε αγόρι 4 ετών
Ο συνδυασμός ηλεκτρονικού και μηχανικού πελματογραφήματος αποτελεί ένα πλήρες σύστημα αξιολόγησης των ποδιών του παιδιού, τα δεδομένα των οποίων θα χρησιμοποιηθούν για τη δημιουργία ειδικών πελμάτων ή ειδικών υποδημάτων.
