ΟΣΦΥΑΛΓΙΑ - ΙΣΧΙΑΛΓΙΑ
Η οσφυαλγία αποτελεί σύμπτωμα και μπορεί να προέρχεται από διάφορες νοσολογικές οντότητες. Αποτελεί σύνθετη λέξη και προέρχεται από τις λέξεις οσφύ – μέση - και άλγος που σημαίνει πόνος.
Δεν υποδηλώνει νόσημα αυτό καθαυτό και πρέπει οπωσδήποτε να ταυτοποιηθεί η αιτία που τη προκαλεί (κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου, μυϊκός σπασμός των παρασπονδυλικών μυών κ.α.).
Η ισχιαλγία ονομάζεται η επέκταση του πόνου στο κάτω άκρο (διαδρομή του ισχιακού νεύρου).
Η μείωση της σωματικής δραστηριότητας που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια στις σύγχρονες κοινωνίες έφερε τα προβλήματα στη σπονδυλική στήλη να λαμβάνουν επιδημικές αναλογίες.
Αξιοσημείωτο αποτελεί το γεγονός ότι οι ηλικίες των ασθενών που παραπονιούνται για πόνους στη οσφύ ή τον αυχένα, συνεχώς μικραίνουν γεγονός που προβληματίζει ιδιαίτερα τους ειδικούς.
Η πιθανότητα ένας άνθρωπος να παραπονεθεί για πόνο στην οσφύ κατά τη διάρκεια της ζωής του φθάνει τα 50-70%.
Από την άλλη μεριά η αύξηση της συμμετοχής των παιδιών στα διάφορα αθλήματα, καθώς επίσης και η υπερβολική ή λανθασμένη καταπόνηση της σπονδυλικής στήλης σε επίπεδο πρωταθλητισμού δικαιολογεί την αυξημένη νοσηρότητα των παιδιών όσο αφορά στη σπονδυλική τους στήλη και όχι μόνο.
Στα παιδιά πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα όταν αναφέρουν πόνο στη σπονδυλική τους στήλη διότι μπορεί να υποκρύπτεται ένα νόσημα το οποίο να χρήζει ιδιαίτερης και επείγουσας αντιμετώπισης.
Οι γονείς δεν πρέπει να υποτιμούν τα παράπονα των παιδιών που έχουν να κάνουν με την υγεία τους.
ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ
Στη παιδική ηλικία ο πόνος στη σπονδυλική στήλη μπορεί να προέρχεται από αναπτυξιακά αίτια (κύφωση Scheuermann, επώδυνη σκολίωση), από λοιμώξεις (δισκίτιδα, σπονδυλική οστεομυελίτιδα, φυματιώδη σπονδυλίτιδα), τραυματισμούς (σπονδυλολίσθηση, κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου, κατάγματα), ή από καλοήθη ή κακοήθη νεοπλάσματα (οστεοειδές οστέωμα, οστεοβλάστωμα κ.α.)
Σπονδυλολίσθηση του 4ου οσφυικού σπονδύλου πάνω στον 5ο σπόνδυλο. Συνήθως τραυματικής αιτιολογίας στη παιδική ηλικία.
Σπονδυλολίσθηση μεταξύ 4ου και 5ου οσφυικού σπονδύλου. Το βέλος δείχνει το ' παθολογικό σκαλοπάτι' των σπονδύλων
Μαγνητική τομογραφία της οσφυικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης αναδεικνύει την σπονδυλολίσθηση του 4ου προς τον 5ο οσφυικό σπόνδυλο.
Το κάταγμα στο σπονδυλικό τόξο αποτελεί αιτία σπονδυλολισθήσεως
Σίγουρα τα τραυματικά αίτια αποτελούν τις συχνότερες αιτίες. Η σπονδυλολίσθηση αποτελεί μια νοσολογική οντότητα κατά την οποία γλιστρά ο σπόνδυλος σε σχέση με τον υποκείμενο σπόνδυλο. Συνήθως συμβαίνει στην οσφύ.
Η κύρια αιτία της σπονδυλολίσθησης αποτελεί ένας τραυματισμός του ανάντους σπονδύλου όπου και δημιουργείται ένα κάταγμα στα οπίσθια στοιχεία του, με αποτέλεσμα να μη μπορεί πια να συγκρατηθεί στη φυσιολογική του θέση και να μετατοπίζεται προς τα μπροστά ή σπανιότερα προς τα πίσω.
Η αιτία που μπορεί να προκαλέσει το κάταγμα στον σπόνδυλο είναι συνήθως ασκήσεις εκτατικού τύπου που καταπονούν κατ’ επανάληψη τα οπίσθια στοιχεία των σπονδύλων (ενόργανη γυμναστική, κολύμβηση) και μπορεί να προκαλέσει στο παιδί έντονη συμπτωματολογία όπως ο πόνος στη μέση και στους γλουτούς.
Η δισκίτιδα αποτελεί μια λοίμωξη του μεσοσπονδυλίου δίσκου που οφείλεται συνήθως στον χρυσίζοντα σταφυλόκοκκο. Η λοίμωξη μπορεί να επεκταθεί και στους παρακείμενους σπονδύλους και να προκαλέσει οστεομυελίτιδα. Η δισκίτιδα τυπικά προσβάλει παιδιά από 1-5 ετών.
Το παιδί μπορεί να παραπονιέται για πόνο στη μέση ή στη κοιλιά του, να αρνείται να περπατήσει ή να κουτσαίνει και να εμφανίσει πυρετό.
Αντίθετα η σκολίωση (ιδιοπαθής τύπος) στα παιδιά και τους εφήβους δεν προκαλεί πόνο στη πλάτη και συνήθως διαπιστώνεται από τους γονείς ή τον γυμναστή του σχολείου που ανακαλύπτουν την ασυμμετρία στην πλάτη του παιδιού.
Η εμφάνιση πόνου στη πλάτη σε συνδυασμό με παραμόρφωση της σπονδυλικής στήλης (σκολίωση, κύφωση) αποτελεί συνδυασμό που χρήζει άμεσης διερεύνησης Όσο συντομότερα εντοπιστεί το πρόβλημα της σπονδυλικής στήλης τόσο μεγαλύτερη είναι η δυνατότητα θεραπείας του από τον Ορθοπαιδικό.
ΕΝΗΛΙΚΕΣ
Στους ενήλικες το συχνότερο νόσημα που προκαλεί τον πόνο στην οσφύ και ενίοτε στον αυχένα, αποτελεί η κήλη του μεσοσπονδυλίου δίσκου.
Ως προδιαθεσικοί παράγοντες αναφέρονται η μείωση της σωματικής δραστηριότητας ή οποία έχει ως αποτέλεσμα την ελλείπει εκγύμναση των μυών που περιβάλλουν και ταυτόχρονα προστατεύουν τη σπονδυλική στήλη, το υπερβολικό σωματικό βάρος, τα βαριά χειρονακτικά επαγγέλματα καθώς και τα επαγγέλματα γραφείου που απαιτούν πολλές ώρες καθήλωση στη καρέκλα.
Η κήλη του μεσοσπονδυλίου δίσκου δημιουργείται συνήθως από άρσεις βάρους με λανθασμένο τρόπο καθώς και από μικροτραυματισμούς που δημιουργούνται από κακή στάση σε χρόνια βάση.
Ο ασθενής συνήθως προσέρχεται στον Ορθοπαιδικό και αναφέρει πόνο στην οσφύ που αντανακλά στον γλουτό ή στο κάτω άκρο ή όσο αφορά στον αυχένα αναφέρει πόνο στον ώμο ή στο άνω άκρο. Ο ασθενής μπορεί να αναφέρει και διαταραχές στην αισθητικότητα, απώλεια δύναμης καθώς και μουδιάσματα στις αντίστοιχες περιοχές.
Η σωστή στάση του σώματος κατά τη διάρκεια της καθιστικής θέσης -εικόνα A-, αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες για τη διατήρηση της υγείας στην οσφύ.
Η εικόνα Β απεικονίζει τον λανθασμένο τρόπο καθίσματος ο οποίος μπορεί να αποτελέσει αιτία σοβαρών προβλημάτων στην οσφυϊκή χώρα.
Φυσιολογική οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης σε πλάγια όψη
Κήλες μεσοσπονδυλίου δίσκου. Τα κόκκινα στοιχεία συμβολίζουν τον πηκτοειδή πυρήνα ο οποίος μετά από ρήξη του ινώδους δακτυλίου, οδεύει προς τα πίσω ασκώντας πίεση στα νεύρα.
Μαγνητική τομογραφία οσφυικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης παρουσιάζει κήλη του μεσοσπονδυλίου δίσκου μεταξύ του 3ου και 4ου οσφυικού σπονδύλου
Ο κόκκινος κύκλος δείχνει την κήλη του μεσοσπονδυλίου δίσκου η οποία πιέζει τον νωτιαίο σάκο κεντρικά
Κατά το πέρασμα των χρόνων της ενήλικης ζωής η οστεοπόρωση και η σπονδυλική στένωση προστίθενται στις συχνότερες αιτίες που μπορούν να προκαλέσουν πόνο στον άνθρωπο.
Η οστεοπόρωση είναι ένα μεταβολικό νόσημα που αφορά όχι μόνο στη σπονδυλική στήλη αλλά ολόκληρο τον σκελετό.
Η μείωση των ορμονών στις γυναίκες που μπαίνουν στην εμμηνόπαυση, η ελάττωση της λήψης και της απορρόφησης των διατροφικών στοιχείων όπως ασβεστίου, μαγνησίου από τις τροφές καθώς και ο περιορισμός έκθεσης του σώματος στην ηλιακή ακτινοβολία η οποία αποτελεί τον κύριο παράγοντα εμπλουτισμού του οργανισμού με βιταμίνη D, στη τρίτη ηλικία, αποτελούν τους κύριους παράγοντες εμφάνισης του νοσήματος που αφορά όχι μόνο στις γυναίκες αλλά και τους άνδρες.
Το αποτέλεσμα της οστεοπόρωσης είναι ότι τα οστά χάνουν τη φυσιολογική τους πυκνότητα γίνονται αραιότερα με συνέπεια να δημιουργούνται κατάγματα στα σπονδυλικά σώματα που προκαλούν απώλεια του ύψους αυτών καθώς και έντονο πόνο.
Ο πόνος στη οσφυϊκή χώρα μπορεί να αποτελεί το πρώτο σύμπτωμα της οστεοπόρωσης.
Εξελικτική διαδικασία παραμόρφωσης σπονδυλικής στήλης που οφείλεται στην οστεοπόρωση με το πέρας του χρόνου. Η απώλεια του ύψους της γυναίκας είναι εμφανής.
Τέλος η σπονδυλική στένωση μπορεί να αποτελέσει την αιτία πόνου ή ακόμα και νευρολογικών διαταραχών κυρίως στους ανθρώπους της τρίτης ηλικίας.
Η κλινική οντότητα αυτή οφείλεται σε εκφυλιστικές αλλοιώσεις του μεσοσπονδυλίου δίσκου και των σπονδυλικών αρθρώσεων οι οποίες προκαλούν συμπίεση των νεύρων και του νωτιαίου μυελού που διανύει όλη τη σπονδυλική στήλη.
Οι ασθενείς αναφέρουν πόνο στο ένα ή και στα δύο κάτω άκρα που επιδεινώνεται με το βάδισμα και βελτιώνεται με την ανάπαυση.
Βαριά σπονδυλοαρθρίτιδα. Οι οστεοφυτικές εξεργασίες διαγράφονται χαρακτηριστικά στα χείλη των σπονδύλων.
Η σπονδυλολίσθηση μπορεί να αποτελέσει σχετικά συχνή αιτία πόνου στη μέση (οσφυαλγία) και στους ενήλικες
Οπουδήποτε και αν εντοπίζεται το άλγος ή το μούδιασμα ο ασθενής πρέπει να υποβληθεί σε πλήρη κλινική εξέταση από τον Ορθοπαιδικό, ο οποίος θα σχεδιάσει το διαγνωστικό και θεραπευτικό πλάνο.
Οι ακτινολογικές εξετάσεις όπως η απλή ακτινογραφία ή οι πιο εξειδικευμένες, αξονική και μαγνητική τομογραφία καθώς επίσης το σπινθηρογράφημα των οστών, αποτελούν σήμερα αξιόπιστες απεικονιστικές μέθοδοι που βοηθούν στο διαγνωστικό συλλογισμό του γιατρού.
Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στα παιδιά που πολλές φορές υποκρύπτουν ένα πρόβλημα της υγείας τους από φόβο.
Η τακτική σωματική άσκηση υπό την καθοδήγηση καταρτισμένων γυμναστών, η διατήρηση του σωματικού βάρους σε χαμηλά επίπεδα, η εκμάθηση σωστών στάσεων κατά τη διάρκεια της καθημερινής επαγγελματικής και οικιακής ενασχόλησης καθώς και η χρησιμοποίηση ανατομικού στρώματος που πρέπει να αντικαθίσταται ανά πενταετία και μαξιλαριού στον ύπνο, αποτελούν τα συστατικά της επιτυχίας για λιγότερα προβλήματα στη σπονδυλική στήλη.
Για τα παιδιά ο τακτικός προληπτικός έλεγχος του μυοσκελετικού τους συστήματος από τον Ορθοπαιδικό, η ενασχόληση των με τον αθλητισμό, καθώς και η σωστή και ισορροπημένη διατροφή εμπλουτισμένη με ασβέστιο και βιταμίνη D η οποία βέβαια πρέπει να συνεχιστεί εφ όρου ζωής, θεωρούνται απαραίτητα για τη δόμηση ενός υγιούς σκελετού ο οποίος θα είναι έτοιμος για να ανταπεξέρθει στις απαιτήσεις της ζωής.